Molens, Bezoekerscentrum, Karottenfabriekje en Molenaarswoning Kralingse Plas Plaszoom 364, Kralingen

Op de plek van het Kralingse Bos – inmiddels opgeslokt door de stad – lag tot de 17e eeuw een open veengebied. Vanwege de bevolkingsgroei en grote vraag naar brandstof groeide de turfwinning in de 18e eeuw: het veengebied werd afgegraven. Rond 1900 draaiden er zo’n 150 Rotterdamse molens!
Toen aan het einde van de 19e eeuw plassen werden drooggelegd en de Prins Alexanderpolder ontstond, werd de Noordplas als enige gespaard: deze plas werd vanaf 1985 de Kralingse Plas genoemd. Van de vele molens zijn er maar een paar over, waaronder De Lelie en De Ster. Het zijn de enige in Nederland – en vermoedelijk in de wereld – nog actieve (snuif)molens.

Stadsherstel heeft zich in 2016 ontfermd over het historische molencomplex aan de Kralingse Plas waar de snuifmolens De Ster en De Lelie, het Karottenfabriekje en de voormalige Molenaarswoning deel van uitmaken. Het fabriekje was in zeer slechte staat van onderhoud en is volledig gerestaureerd door Stadsherstel. 

De Molenaarswoning is eveneens gerestaureerd en verbouwd. In de woning bevinden zich twee erfgoedlogies-studio’s voor een heerlijke overnachting op een unieke plek. Beide studio’s zijn onder architectuur ontworpen en fraai afgewerkt. Het verhaal over de historie van de plek zoals de turfwinning, de aanleg van het Kralingse Bos en natuurlijk het molencomplex zelf, wordt op een leuke manier onder de aandacht van de gasten gebracht. Meer informatie over de studio’s is te vinden op demolenaarswoning.nl.

De snuif- en specerijen molens zijn net als het Karottenfabriekje (gelegen naast De Lelie) unieke rijksmonumenten. De Lelie is in 1777 op de huidige plek gebouwd  door Tijs van Zeventer en Jacob de Werken. Na nog tweemaal van eigenaar te zijn verwisseld, koopt Isaac Hioolen de molen in 1803. De familie Hioolen blijft vier generaties lang eigenaar van het complex en het productiebedrijf, tot de onteigening door de gemeente Rotterdam in 1916. In de molens werd de bewerkte tabak (karotten) gehakt en gestampt tot snuiftabak om vervolgens te worden verpakt voor het transport naar winkels en kruideniers. Molen de Ster is in 1968 exact gereconstrueerd, nadat een brand de molen volledig had verwoest. Herbouwen van een molen is niet zo gebruikelijk, maar vanwege haar unieke functie gebeurde dit met De Ster wel. Deze markante molen staat nog steeds fier aan de Kralingse Plas.

Het Bezoekerscentrum, dat in september 2022 officieel is geopend,  biedt ruimte voor de ontvangst van bezoekers en daarnaast ook diverse faciliteiten voor de vrijwilligers en bezoekers. Naast een ontvangst- en presentatieruimte is er een toiletruimte, een kleine keuken en een werkplaats voor het onderhoud aan de molens. In de molen zelf is met dit bezoekerscentrum meer ruimte ontstaan voor de molenwinkel en de museale ruimte. Bij voldoende wind zijn de molens nog steeds in bedrijf. De molenaars geven u graag uitleg over de productie van snuiftabak, het malen van specerijen en de werking en geschiedenis van de molens.

Sinds april 2017 is Zeilschool ‘De Lelie’ in het voormalige Karottenfabriekje gevestigd. Door achterstallig onderhoud kampte het gebouw onder andere met veel houtrot, vochtproblemen en verouderd lood- en zinkwerk. Ook was het gebouw verzakt waardoor funderingsherstel noodzakelijk bleek. Gelijktijdig met de restauratie is het fabriekje verbouwd voor verhuur aan zeilschool De Lelie.
Zeilschool De Lelie verzorgt zeillessen voor alle leeftijdsgroepen maar in het bijzonder aan scholieren. Buiten het zeilseizoen ondersteunt de zeilschool rondleidingen door de molens en ontvangst van groepen.

Stadsherstel Rotterdam is verheugd dat de rijke historie en de culturele- en recreatieve waarde voor publiek aantrekkelijk en toegankelijk zijn gemaakt. Ook voor het onderwijs en educatieprojecten is het complex aan de Kralingse Plas zeer de moeite waard.